Uzależnienie i współuzależnienie – cichy duet, który niszczy relacje.

Jak go rozpoznać i jak sobie pomóc?

Uzależnienie to stan, w którym osoba traci kontrolę nad swoim zachowaniem, kompulsywnie sięgając po substancję lub angażując się w określoną aktywność, mimo negatywnych konsekwencji. To mechanizm, który przejmuje stery nad życiem uzależnionego.

Współuzależnienie natomiast dotyczy bliskich osoby uzależnionej – partnerów, rodziców, rodzeństwa. To wzorzec zachowań, emocji i przekonań, który powoduje, że osoba żyjąca z uzależnionym zatraca własne granice, potrzeby i tożsamość, koncentrując się na „ratowaniu” drugiego człowieka.

Różnice między uzależnieniem a współuzależnieniem

• Uzależnienie: Osoba uzależniona traci kontrolę nad swoim zachowaniem, co prowadzi do destrukcyjnych konsekwencji w jej życiu. Uzależnienie może dotyczyć substancji psychoaktywnych (np. alkoholu, narkotyków) lub zachowań (np. hazardu, zakupów) .

• Współuzależnienie: Osoba współuzależniona podporządkowuje swoje życie osobie uzależnionej, często zaniedbując własne potrzeby i emocje. Współuzależnienie nie jest chorobą, ale stanem, który wymaga szczególnej uwagi i wsparcia .

Sygnały współuzależnienia

Być może jesteś współuzależniony, jeśli:

• Trudno Ci powiedzieć „nie”, czujesz się odpowiedzialny za emocje drugiej osoby.

• Twoje samopoczucie zależy od tego, jak czuje się partner/ka.

• Często kontrolujesz zachowania drugiej osoby – sprawdzasz, podejrzewasz, „czy dziś znowu pił/piła?”.

• Masz poczucie, że Twoje życie kręci się wokół kogoś innego.

• Czujesz ogromne napięcie, lęk, czasem nawet wstyd lub poczucie winy – chociaż to nie Ty masz problem z używkami.

• Odsuwasz swoje potrzeby, plany i marzenia na bok, by „utrzymać rodzinę” lub „nie pogłębiać problemu”.

• Czujesz się wyczerpany emocjonalnie, ale boisz się odejść lub coś zmienić .

Konsekwencje współuzależnienia

• Chroniczny stres i napięcie.

• Niskie poczucie własnej wartości.

• Trudności w budowaniu zdrowych relacji.

• Utrata tożsamości i autonomii.

• Przeciążenie psychiczne i emocjonalne.

• Poczucie bezsilności i osamotnienia .

Jak Ci mogę pomóc?

jako doświadczona psychoterapeutka systemowa i psycholożka specjalizująca się w terapii rodzin oraz osób współuzależnionych. W swojej praktyce łączy podejście systemowe, które pozwala spojrzeć na problem nie jako „błąd jednostki”, ale jako efekt złożonych relacji i dynamiki w rodzinie.

Pomoc, jaką oferuje, obejmuje:

• Terapie indywidualne – pomagające osobie współuzależnionej odzyskać kontakt ze sobą, nauczyć się stawiać granice i zrozumieć mechanizmy, które powodują, że „ciągle ratuje innych, a zapomina o sobie”.

• Terapie rodzinne i par – pozwalające zobaczyć, jak działa cały system rodzinny i w jaki sposób można zacząć zdrową komunikację i odbudowę zaufania.

• Warsztaty rozwojowe – dla osób, które chcą pracować nad swoją asertywnością, poczuciem wartości i umiejętnościami relacyjnymi.

• Edukację psychologiczną – pokazującą, że współuzależnienie nie jest „słabością”, tylko reakcją na trudną sytuację – i że można się z niej wyzwolić.

„Osoby współuzależnione często przez lata funkcjonują z ogromnym bólem i poczuciem winy. Moją rolą jako terapeuty jest pomóc im ten ból nazwać, zrozumieć i przepracować – tak, by mogły zacząć żyć dla siebie, nie dla choroby drugiego człowieka.”

Porozmawiajmy

Zastanawiasz się ...

Bibliografia

1. Silecka-Marek, E. (2022). Uzależnienie i współuzależnienie od alkoholu w rodzinie a postępowanie mediacyjne. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 41(1), 151–172. DOI:10.17951/lrp.2022.41.1.151-172​Research Portal+1UMCS Journals+1

2. Mellibruda, J., & Sobolewska, Z. (1997). Koncepcja i terapia współuzależnienia. Alkoholizm i Narkomania, 3, 421–430.​Akademicka Platforma Czasopism+2UMCS Journals+2Centrum Dostępności+2

3. Cierpiałkowska, L., & Ziarko, M. (2010). Psychologia uzależnień – alkoholizm. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.​Akademicka Platforma Czasopism

4. Schier, K. (2015). Dorosłe dzieci. Psychologiczna problematyka odwrócenia ról w rodzinie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.​Akademicka Platforma Czasopism+1Centrum Dostępności+1

5. Woronowicz, B. T. (2008). Na zdrowie! Jak poradzić sobie z uzależnieniem od alkoholu. Poznań: Media Rodzina.​UMCS Journals

6. Margasiński, A. (2010). Rodzina alkoholowa z uzależnionym w leczeniu. Kraków: Wydawnictwo Impuls.​UMCS Journals+1CEJSH+1

7. Przybysz-Zaremba, M., & Bieńkowska, W. (2024). Problemy i zaburzenia w funkcjonowaniu dorosłych osób współuzależnionych jako wyzwanie dla pracy socjalnej. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, 37(1), 169–186. DOI:10.17951/j.2024.37.1.169-186​CEJSH

8. Cermak, T. L. (1986). Diagnosing and Treating Co-Dependence: A Guide for Professionals Who Work with Chemical Dependents, Their Spouses and Children. Minneapolis: Johnson Institute Books.​

9. Flis, J. (2022). Współuzależnieni. Jak zatroszczyć się o siebie i budować zdrowe relacje z osobami uzależnionymi. Kraków: Wydawnictwo Znak.​Akademicka Platforma Czasopism